اردشیر اول نخستین فرمانروای ساسانی کاخ خود را درفیروز آباد ساخت و آن را رام اردشیر نامیدکه نام دیگر این کاخ آتشگاه فیرو ز آباد است انگیزه او در ساخت این کاخ سیاسی بود واز همین کاخ بودکه علیه اردوان پنجم شورش کرد.

ترکیب کاخ فیروزآباد سنتی و از مجموعه باغ وکاخ پاسارگاد الهام گرفته است.ابعاد این کاخ در حدود104در55متر است . طول نمای کاخ فیروزاباد حدود ۶۰ متر ودهانه طاق ایوان دار۱۳ متر است.

دیوارهای این کاخ ار قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده است و ضخامت دیوار تا 4متر است و روی آن سفید کاری شده است. 

پشت ایوان مرکزی که در هر سمت آن دو ایوان مستطیل قرار دارد سه اتاق چهار گوش گنبد دار واقع است این گنبدها قدیمی ترین گنبد های شناخته شده ایرانی  است که بر روی دیوار هایی به قطر ۴ متر قرار گرفته اند.

شکل اساسی این بنا ایوان است که از دوره پارتها به ارث برده شده است .اما اکنون این بنا بایک یا دو تالار گنبد دار ترکیب شده است که ان را به صورت یک تالار ورودی درآورده است.

گنبدها دراین بنا بر روی  فیلپو شها قرار گرفته است یک ابداع تازه که در دوران

اسلامی نیز به کار رفته است. حیات مرکزی مهمترین عنصر معماری ایران است که در کاخ فیروزآباد به کار رفته است  که عامل درون گرایی درمعماری ایران است.

قلعه دختر

قصر کوچکی به نام قلعه دختر که دارای برج وبارو است و بر بلندایصخرهایبه دستور اردشیر ساخته شده است. طرح و نقشه آن شبیه کاخ فیروز آباد است این کاخ دارای یک ایوان طاقدار بزرگ است که در پشت این ایوان اتاق چهار گوش گنبد داری قرار دارد. این گنبد سرگشاده وبه طرف آسمان باز بوده است.

طاق کسری( ایوان مدائن)

برجسته ترین یادگار دوره ساسانی طاق کسری در تیسفون (عراق امروزی) واقع است. این بنا احتمالاتوسط شاپور اول درنیمه دوم سده سوم ساخته شده است برخی نیز این بنارا به زمان خسرو انوشیروان نسبت میدهند.این بنا برروی صفه تشکیل شده است (همانند کاخ های تخت جمشید و قصر شیرین) همچنین این بنا نمونه جالبی از ایوان ساسانی است . ایوان آن دهانه ای به قطر ۲۵ متر بلندایی به قطر ۳۰متر و عمقی نزدیک ۵۰ متر دارد.این فضای عظیم بارگاه عام شاه ساسانی بوده است.امروزه فقط طرف راست این بنا باقی مانده است و طرفچپ بر اثر زلزله از بین رفته است.

کاخ بیشاپور

شاپور به جز طاق کسری پروژه های دیگری بنا نهاد.

کاخ بزرگ بیشاپور را شاپور بعد از پیروزیاش بر والرین امپراتور روم بنا کرد.  این کاخ نمونه کاملی ازبنای ایواندار است.تالار بارعام که اتاقی به بزرگی 500 متر مربع  است گنبدی به بزرگی 25 متر دارد.در هر ضلع این اتاق سه ایوان تعبیه شده است .

آرایش گچبری این قصر بهترین نمونه ی تزئینات در دوره ی ساسانی بوده است.صحن مرکزی کاخ چهار گوشه دارد. همچنین بنا چهار مدخل دارد که به رواق اطراف آن راه  دارد.

کاخ سروستان

در قصری که بهرام درسده پنجم در سروستان بنا نموده پیشرفتی کاملتر و توسعه یافته تر دیده میشود

این کاخ یکی از زیباترین بناهای دوره ساسانی محسوب میشود .این کاخ در استان فارس در شهر سروستان واقع است. ایوان مرکزی نمای شرقی در هرطرف آراسته به ایوان کوچکتری است که دسترسی به اتاق گنبددار مرکزی را میسر میسازد.

درپشت این فضا حیاط چهارگوشی است که ایوان آن در وسط دیوار غربی قرار دارد.درگوشه های جنوب غربی وشمال غربی ساختمان اتاق گنبد دار کوچکی است.

طاق بستان

طاق بستان جایگاه چشمه های مقدس درنزدیکی کرمانشاه است ودرآن دو ایوان تو رفته دارد تورفتگی سمت راست درقرن چهارم وتورفتگی سمت چپ که بزرگتر است درقرن پنجم کنده شده است.

واحتمالا درآن هنگام آن را به صورت ایوانی اضافی برای ایوان آخری سمت چپ درنظر گرفته بوده اند.